5. SINIF 1. ÜNİTE 2. BÖLÜM: GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ: AY

 

2. BÖLÜM: GÖKYÜZÜNDEKİ    KOMŞUMUZ AY

Ay Nedir?

 Ay, Dünya gibi küresel şekle sahip Dünya'ya en yakın gök cismidir. Ay’ın yüzeyinde kaya, taş, kum ve toz bulunur. Ay’ın atmosferi yok denecek kadar incedir. Bu yüzden Ay’ın atmosferiyle karşılaşan gök taşlarının büyük kısmı atmosferi geçip yüzeye düşer. Ay yüzeyine gök taşlarının düşmesi sonucunda oluşan irili ufaklı çukurlar oluşur. Bu oluşan çukurlara krater adı verilir.

 

Ay'ın Hareketi

Ay, hareket halinde olan bir gök cismidir. Ay, kendi ekseni etrafında ve Dünya etrafında batıdan doğuya doğru (saat yönünün tersine) döner.  Ay’ın üç ana hareketi vardır:

1. Kendi Ekseni Etrafında Dönme: Ay, kendi ekseni etrafında döner ve bu dönüş süresi yaklaşık 27 gün 8 saatte tamamlanır.                                                                                                                    
2. Dünya Etrafında Dolanma: Ay, Dünya'nın etrafında dönerken, aynı zamanda kendi ekseni etrafında da bir kez dönmektedir. Bu iki hareket eşit sürelerde gerçekleşir.                                                 
3. Güneş Etrafında Dolanma: Ay'ın Güneş etrafındaki hareketi, Dünya ile birlikte gerçekleşir ve bu süre 365 gün 6 saattir.

Önemli Bilgi!

Dünya'dan bakıldığında Ay'ın her zaman aynı yüzü görünür. Bu durum, Ay'ın kendi ekseni etrafında dönme süresinin, Dünya etrafındaki dolanma süresiyle eşit olmasından kaynaklanır. Ay'ın görünmeyen tarafına ise Ay'ın karanlık yüzü denir.

Ay'ın Evreleri

Gece gökyüzüne baktığımızda Ay'ı farklı şekillerde görebiliyoruz. Bunun nedeni, Ay’ın kendisinin bir ışık kaynağı olmamasıdır. Ay, Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır ve bu nedenle, Dünya etrafındaki konumuna bağlı olarak farklı şekillerde görünür. Bu farklı şekillere Ay'ın evreleri denir. Ay'ın evrelerinin oluşması için geçen süre takvimdeki 1 ay kavramına denk gelir. Ay'ın 4 ana, 4 ara evresi olmak üzere 8 evresi bulunur.

            

        

1.Yeni Ay

Ay, Güneş ile Dünya arasında olduğu evredir.
Ay'ın karanlık bölgesi Dünya'ya dönük olduğu için Ay gökyüzünde görülmez.

2. Hilal

Yeni ay evresiyle ilk dördün evresi arasında görülür. 

Dünya'dan bakıldığında Ay "Ters C" harfine benzer.

3. İlk Dördün

Ay'ın sağ tarafının aydınlık olduğu evredir.
Ay'ın şekli "Düz D" harfine benzer.

4. Şişkin Ay

Ay, ilk dördün evresi ile dolunay evresi arasında görülen ara evredir.

5. Dolunay

Dünya, Güneş ve Ay'ın arasındadır.
Ay'ın parlak tarafı Dünya'ya bakmaktadır.

Ay'ın en parlak ve tam bir daire şeklinde görüldüğü evredir.

6. Şişkin Ay

Şişkin ay, dolunay evresi ile son dördün evresi arasında görülen ara evredir.

7. Son Dördün

Ay'ın sol tarafı aydınlık olduğu evredir.
Ay'ın şekli "Ters D" harfine benzer.

8. Hilal

Son dördün evresiyle yeni ay evresi arasında görülür. 
Dünya'dan bakıldığında Ay "Düz C" harfine benzer.